Ахыгаа бодон гуниглахуйд

Гуниглаж ээ суумаар бүүдгэр, бороотой өдөр байх чинь вээ... Яагаад ч юм гэнэтхэн үеэл ах минь бодогдов. Зун Архангай руу рашаан явах замд бас санаанд орж, нэлээн ихийг бодсон санагдана.  Машин дотор яриа өрнөж, “үнэхээр ховор хүн байсан шүү” гэж өмөлзөхөд аав дуун дээр минь “Тэгэлгүй яахав” гэж билээ. Бас саяхан юм даг, ирээдүйд хүү төрвөл нэрийг нь өгнө дөө хэмээн баахан сүржигнэсэн юм байна. Үнэхээр л монгол хүний, нүүдэлчин ахуйг шингээсэн, дээр нь их ховор сайхан нэр л дээ.

Амьд байхад нь боддог байлаа. Том болоод гадаад явахаараа адуучин ахдаа янзтай гоё дуран авчирч өгөөд баярлуулна даа гэж. Гэхдээ мань хүн сүүл рүүгээ ер нь сүрхий сууринжих болсон. Аймгийн төвд 2 өрөө байр авч, хамгийн сүүлийн удаа уулзахад аймгийн төвд хүнсний дэлгүүр маягийн юм эрхэлдэг ч юм билүү гэж томцуулд ярьж байсан санагддаг. Тэр жилийн хавар гурвын гурван азарга адуугаа шуурганд алдчихаад, араас нь хэдэн сар ёстой “хайргадсан” гэдэг. Махаа идэж өсгөсөн хайран сайхан адуунууд, хурдтай хүлэг ч дотор нь зөндөө байсан. Энэ мэтээр малчин хүний амьдрал гэдэг байгалийн араншингаас бүрэн хамааралтайг ойлгосондоо ч тэр биз, нүдэн дээр нь бэлхнээ өрнөж буй их өөрчлөлтийг мэдэрч, алсдаа юмс өөр болно гэдгийг ч хараа биз, тэр зун ээжийн ажигласнаар “их л ондоо” болчихсон байж билээ.

Одоо ингээд санахад хэд хэдэн зүйл сэтгэлд минь тодоос тод зурагдан үлджээ: Ах унтахынхаа өмнө надаар нуруугаа их маажуулна. Өдөржин адуу малтай ноцолдож, нар салхинд гандсан хүнд сайхан амралт болдог шиг байгаа юм. Наадам болоход их гоё оо. Адуугаа барина, морь хөлслөнө, тарлана, сунгана. Би гэж бас нэг муу эрийн хугархай юм гэсэндээ хөөрчихнө гэж байгаа. Гэсэн ч гавихгүй ээ, ахыгаа морь тарлах уу гэхэд аймхай хог чинь үгүй л гэнэ. Тэхлээр морь гишгүүлэхээс яаж хэтрэхэв. Хүүхэд цагийн минь тэр л “ахтай наадмууд” хамгийн сайхан нь байж. Зарим жил аз тохиовол аав ээжтэй сумын наадмаар морь дагана, зарим жил хонин дээр үлдэнэ. Хонин дээр үлдсэн жил ч гэсэн,  наадам дуусаад богцтой хүмүүс ирж наадмын хууч дэлгэхэд тун ч гялайдаг сан. За морь айрагдчихсан бол бүр хөөрцөглөж гүйцэх нь тодорхой. Нэг жил наадам дөхөөд байхад хоёр азарга нь ноцолдоод хурдан хонгор нь хондлой дээрээ хазуулчихав. Тэр нь өтөөд бүр наадамд явахын эцэсгүй юм болсон. Мань хүн нэг өдөр намайг дуудаад хоёул өнөөхийг чинь баглан унагаж өтийг нь түүсэн юм даг. Хариугүй бядгүй амьтан ч гэлээ дарж байхад бага ч гэсэн нэмэртэй байсан юм байлгүй. Нэлээн сүүлд арай томорсон хойноо нэг зун очоод байв. Нэг өдөр ах машиныхаа дугуйг нөхөж байв. Намайг –За дар л гэж байна. Би муу насосыг хэд дарсан болоод л сулраад явчихав. Тэгтэл намайг учиргүй голж, шоолж билээ. Ер нь их шооч хүн сэн. Өөд болдог жил нь аав моринд дуртай нэг найзаа дагуулж явсан юм. Цаадах нь морь авах санаатай. Ах адуугаа хурааж байгаад л уургалж гарав. Баригдахгүй бол унааны морио хорстол нь ташуурдаад их шүү шазууртай үзнэ. Би нөгөө аавын найзын дэргэд бүр нэг бах нь ханачихсан, “Би нэг ийм л ахтай хүн дээ” гэсэн аятай зогсож билээ.

Энэ жил хөдөө явах боломж гарсангүй. Эрдэнэ-Очирын шүлгэнд гардагчлан “цээжиндээ наргүй болсон” авга эгчийнхээ царайг зүрхшээж харсангүй. Хөдөө явсан бол бүр л их санах байсан биз. Гэвч би ахыгаа үе үе бодсоор л байгаа. Санаандгүй, бас албаар бодсоор ч байх болно.

Ингэж гуниглан бодох бүр амьдрал гэдэг болзолгүйг, сайн хүн хэзээ ч биднээс холдоод явчихаж болохыг, тийм хүнийг амьдад нь хайрлаж байх хэрэгтэйг ухаарах шиг болном.

PS: Доор хуучин блог дээр үеэл ахынхаа тухай бичиж байсныг оруулав. 2008 он.

-----------------------------------------------------

Намрын борооноор цувгүй алхахдаа 

Миний ертөнцөөс нэгэн хайртай хүн минь хальж одов. Өвөөгийнхөө хамгийн хайртай ач хүү, аавынхаа баяр бахдал, ээжийнхээ эргэх дэлхий, эхнэр охин хоёрынхоо дэргэдэх том уул, ах дүү, анд нөхдийнхөө сэтгэлийн хайлан болсон үеэл ах минь... Хөдөөгийн цэнхэр тэнгэр дор төрж,  хөх талынх нь дээгүүр хурдны морьтой хөндлөн гулд давхин өсч, унаачаасаа ур ухаан тэнцүү уяач болж, адуундаа мордож, малаа өсгөж явсан монгол эр минь... Хөдөөний хүн гэхэд хожуухан эхнэр  авч үрийн зулай үнэрлээд  дөнгөж ноднин намар хөлтэй бүлтэй хурим найр хийж эр хүний жаргалыг сая эдэлж эхлэнхэн байсан ах минь...Үеэл ахтайгаа би тийм ойр дотно байгаагүй ч үнэнхүү хүндэтгэн хайрладаг байсан юм. Манайх хот шилжсэнээс хойш зундаа л нэг удаа барааг нь хардаг байлаа. Дотроо жир бишийн ухаантай, хурц сэргэлэн, аливаа ажилд гарамгай сайн, даруу түвшин, хүнд тусч зантай гаднаа өндөр чийрэг биетэй, нүдэнд дулаахан даанч сайхан залуу сан ах минь... Ээжийнхээ дэргэд энгийн номхон боловч адуунд эрэмгийг нь харах үнэн бахтай сан... Хүний хамаг нандин зан чанаруудыг өөртөө агуулсан үнэхээр л магтах үг мундахгүй тийм сайхан ахыгаа энэ олон хүний элгийг эмтлэн, зүрхийг зүсэн эргэж ирэхгүй явчихсан гэж бодохоор хэлэх үг олдохгүй хэцүү байна аа.. Хүний аль сортоотой сайныг нь бурхан ингээд түрүүлээд дуудчихдаг  юм уу? Тийм биш гэж боддог байсан ч өнөөдөр энэ хариултандаа өөрийн эрхгүй эргэлзмээр болж байна... Ай хөөрхий  амьдралаа гэж... Баяр гунигийн нулимс холилдон урсдаг мөрөн юм даа... Зуны гурван сарыг хөдөө өвөөгийн дээрээ өнгөрүүлдэг жаахан амьтан байхдаа ахынхаа өвөрт  л унтах дуртай байж дээ.  Арван наймтай ах минь долоон настай намайг хөтлөөд адуундаа явах замдаа ийн дуулж байна: "Намрын борооноор цувгүй алхахдаа Навчнаас дутуугүй гуниг тээдэг сэн...”

In Praise of Ping pong

Зүүнээс У.Солонгосын Ri Bun Hui, Ө.Солонгосын Hyun Jung Hwa,  

Ойрноос ширээний теннисээ эргэн тоглох болов. Долоо хоногтоо хоёр удаа хөлсөө гаргачихаад байгаа. Анх сургуульд ороогүй удаагүй байхдаа Баруун-Уртад секцэнд орж байлаа. Манайх хот руу шилжсэний дараа хотын хамгийн сайн клубт орж, бас ч гэж 2, 3 жил хичээллэсэн юм. Япон руу тэмцээнд явах завшаан ч тохиож байв. Тэгснээ, боломжийн тоглодог болчихсон хэр нь гэнэтхэн ор тас хаячихсан гэж байгаа. Англи хэлний курс дугуйлан хөөгөөд, секцээ удаан таслаад, тэгээд багшийнхаа нүүрийг харахаас санаа зовж явсаар байгаад бүр "будаа болсон" юм шиг байгаам. Тэр үед хэн нэгэн тууштай бай гэж загнаж, залруулсан ч болоосой. Их харамсдаг хэрнээ яваад л байдаг байлаа, харин саяхнаас зориг гаргаад амьдралаа шинэ хэмнэл нэмэв. Одоо бол жаахан хүүхэд шиг бөөн л дур байна, хэхэ. Гэснээс дур царайлж youtube хэсч яваад саяхан нэг сонирхолтой зүйл олж мэдэв. Секцэнд явдаг байхад 1988 оны Сөүлийн Олимпын (хосын) аварга Hyun Jung-Hwa гэдэг солонгос эмэгтэй манай дээр ирж хэсэгхэн хугацаанд хүүхдүүдийг дасгалжуулж билээ. Хүүхдүүдийг ч гэж, надтай ойролцоо түвшний нэг баньд бид хоёртой гол төлөв харилцана. Алдсан бөмбөгөндөө хамт яв гэж зааж байсан нь тодхон санагддаг юм. Нэг өдөр биднийг Сансарт байдаг гэртээ авчраад пиззагаар дайлж, өөрийнхөө бичлэгүүдийг үзүүлж байсан. Нэг удаа хүнд гэмтсэн, ертөнцийн эзний ачаар эдгэсэн гэж ярьж байлуу даа. Монголд теннис заах гэж лав ирээгүй, шашны ажлаар хэсэг саатсан байж ч магадгүй. Мань хүн тэгсэн Солонгосын ширээний теннисний домог байж. Одоо Солонгосын ШТ-ний холбооны гүйцэтгэх захирал, шигшээгийнхээ дасгалжуулагч хийж байгаа юм байна. Хамгийн сонирхолтой нь, мань хүн өнгөрсөн 2012 онд As One нэртэй киноны гол дүр болж. Учиргүй сонирхон үзлээ. 1991 онд Умард ба Өмнөд Солонгосын шигшээ нэгдэн нэг баг болж Японд болсон багийн дэлхийн аваргад оролцож түрүүлсэн тухай кино байна. Савангийн дууриудад гараад байдаг, солонгосын алдартай эмэгтэй жүжигчин "багшийн" маань дүрийг бүтээж, кино нь ч гайгүй амжилт олсон бололтой юм. Солонгос кино л юм болохоороо драм нь дэндчихсэн ч, түүхэн гэдгээрээ, өөрт минь теннис зааж явсан хүний тухай болохоор яалт ч үгүй сонирхолтой байв. Хоёр Солонгосын салсан түүх ээ гэж, бас айхавтар шүү. (Киног english sub-тайгаар эндээс үзэв)

 Ширээний теннис сайхан спорт. Нэг ширээ, хоёр цохиур, нэг бөмбөг байхад л хэн ч, хаана ч тоглож болно. Энгийн дүрэмтэй. Тоглогчид хоорондоо контакт үүсгэдэггүй болохоор гэмтэж бэртэнэ гэж барагтай бол байхгүй. Зарлага багатай (мэргэжлийн түвшиндээ бол мэдээж багагүй л байх), гэмтэлгүй спорт гэсэн үг. Хөдөлгөөн, гүйлгээ ухаан, хараа, эв дүй шаардана, эдгээрийг өгнө. Теннис дажгүй тоглодог болчихвол бусад спортын эв дүй ч сайжирна гэж боддог юм.

Behind The Book

"The Start-Up of You" нэртэй номыг ирэх 9-р сарын эхээр "Арвис Паблишинг" ХХК-иас монгол хэлнээ орчуулан гаргах гэж буйг өмнө дурдсан билээ. Тус номыг хэрхэн бүтээсэн талаар Бэн Каснока Starting Up The Start-Up of You: Lessons Learned and Personal Reflections on Publishing a Bestselling Business Book  нэртэй урт эсээ/нийтлэл бичжээ. 

Хэрвээ та энэхүү номыг уншихаар төлөвлөж байгаа бол, ер нь ном унших/юм бичих дуртай бол, ирээдүйд ном бичнэ гэж боддог бол энэ эсээг зав гаргаж заавал уншаарай. Каснока номынхоо үндсэн санааг хэрхэн олсон, яагаад Рэйд Хоффмантай хамтарч бичихээр шийдсэн, бизнес төлөвлөгөөгөө хэрхэн бичсэн, паблишинг компаниа ямар шалгуураар сонгосон, хэдий хэрийн хугацаанд ямархуу арга барилаар бичсэн, номондоо бусдын санал сэтгэгдлийг хэрхэн тусгасан, маркетингаа яаж хийсэн зэргээ дэлгэрэнгүй бичиж, ерөөс ном бичиж хэвлүүлэхтэй холбоотой бүх л сэдвийг хөндөн, олж авсан үнэтэй сургамж, туршлагаа харамгүй хуваалцсан байна. 

Ном болгоныг ийм "хөшигний ардах" түүхтэй нь хамт уншдаг бол юутай сайхан.

--------------------------

Discipline, Focus and Self-Loathing

There is a romantic story told about writing. Wine glass to the left of the keyboard, words flowing, candlewax dripping. The writer channels creative passions onto the page, and the next day, with his feet up and pen handy, he completes a round of edits. Solitary delight!
Of course, for most who write it’s not like that. It’s considerably grittier. For me, the down and dirty process of writing this book involved some dark days. The discipline required to sit and focus and write new thoughts that cohere together – it’s the reason many people talk about writing books but never do.
Entrepreneur and VC Ben Horowitz once wrote: “By far the most difficult skill for me to learn as CEO was the ability to manage my own psychology. Organizational design, process design, metrics, hiring and firing were all relatively straightforward skills to master compared to keeping my mind in check. Over the years, I’ve spoken to hundreds of CEOs all with the same experience. Nonetheless, very few people talk about it and I have never read anything on the topic.”
This theory maps to serious writing projects.